Vào ngày 2/4/2025, chính quyền Mỹ chính thức tuyên bố áp mức thuế lên tới 46% đối với một số mặt hàng xuất khẩu từ Việt Nam. Động thái này diễn ra trong bối cảnh thặng dư thương mại giữa hai nước tiếp tục gia tăng, điều mà Washington coi là dấu hiệu của sự “mất cân bằng” trong quan hệ thương mại song phương và cần phải điều chỉnh kịp thời.

Theo nguồn tin từ Reuters, Mỹ nghi ngờ rằng một phần hàng hóa mang nhãn “Made in Vietnam” thực chất lại có nguồn gốc từ Trung Quốc, và được đưa qua Việt Nam như một điểm trung chuyển nhằm né tránh các rào cản thuế quan do Mỹ áp đặt đối với Trung Quốc.

Dù phía Việt Nam đã kiên quyết bác bỏ các cáo buộc trên và đề xuất trì hoãn quyết định để hai bên có thêm thời gian đàm phán, nhưng lệnh áp thuế vẫn được kích hoạt ngay lập tức. Điều này đã gây ra tâm lý lo ngại và hoang mang trong cộng đồng doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam – đặc biệt là những ngành hàng vốn phụ thuộc lớn vào thị trường Mỹ như dệt may, nội thất, điện tử.

Cú đánh trực diện vào các ngành trụ cột

Việc Mỹ bất ngờ áp mức thuế lên đến 46% với hàng hóa xuất khẩu từ Việt Nam không chỉ là một động thái thương mại đơn thuần – mà thực sự là một cú sốc đối với toàn bộ nền xuất khẩu Việt. Đặc biệt, cú đánh này tác động nặng nề tới những ngành đang phụ thuộc lớn vào thị trường Mỹ. Dưới đây là ba nhóm ngành chịu ảnh hưởng rõ nét nhất:

1. Dệt may, giày dép 

Dệt may và giày dép từ lâu đã đóng vai trò quan trọng trong cơ cấu xuất khẩu của Việt Nam, với Mỹ là thị trường tiêu thụ lớn nhất, chiếm tới 40% tổng kim ngạch xuất khẩu ngành dệt may.

Với mức thuế cao, giá thành sản phẩm buộc phải tăng lên, khiến hàng Việt mất lợi thế cạnh tranh so với các đối thủ khác như Bangladesh hay Mexico. Hệ quả là các doanh nghiệp – đặc biệt là khối vừa và nhỏ – có nguy cơ bị loại khỏi chuỗi cung ứng toàn cầu nếu không kịp thích nghi. Đây là nguy cơ thực sự, chứ không còn là cảnh báo.

2. Điện tử và linh kiện

Việt Nam hiện là một trong những cứ điểm sản xuất lớn của các tập đoàn công nghệ toàn cầu như Samsung, LG, với hàng loạt nhà máy tại Bắc Ninh, Thái Nguyên, TP.HCM. Trong bối cảnh chuỗi cung ứng đang trở nên nhạy cảm, việc một số linh kiện được sản xuất tại Việt Nam nhưng bị nghi có liên quan đến Trung Quốc càng khiến rủi ro tăng cao.

Nếu phía Mỹ áp thuế rộng hơn hoặc khách hàng Mỹ cắt giảm đơn hàng vì lo ngại chi phí, các tập đoàn hoàn toàn có thể cân nhắc dịch chuyển một phần hoạt động sang quốc gia khác – điều mà Việt Nam đã từng lo ngại trong thời kỳ chiến tranh thương mại Mỹ – Trung.

3. Gỗ và nội thất

Khác với điện tử hay may mặc, ngành chế biến gỗ và sản xuất nội thất tuy đạt kim ngạch cao nhưng lại có biên lợi nhuận rất mỏng. Chỉ một sự thay đổi nhỏ về chi phí cũng có thể làm đảo lộn kế hoạch kinh doanh.

Khi thuế tăng, nhiều hợp đồng đã ký kết trước đó trở nên kém hiệu quả. Doanh nghiệp buộc phải đàm phán lại giá, chấp nhận giảm lãi, hoặc thậm chí hủy đơn. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến dòng tiền mà còn khiến hàng tồn kho tăng lên – một rủi ro lớn trong bối cảnh lãi suất tín dụng vẫn chưa giảm đáng kể.

Vì sao Mỹ áp thuế? Góc nhìn từ quan hệ thương mại song phương

Quyết định áp thuế của Mỹ đối với hàng hóa Việt Nam không phải là hành động đơn lẻ, mà phản ánh một chuỗi các yếu tố đan xen giữa kinh tế và chính trị trong bối cảnh quan hệ thương mại song phương đang trở nên phức tạp hơn bao giờ hết.

1. Thặng dư thương mại tăng vọt

Theo số liệu mới nhất, trong quý I/2025, Việt Nam đã xuất siêu sang Mỹ hơn 27 tỷ USD – tăng hơn 22% so với cùng kỳ năm 2024. Đây không chỉ là dấu hiệu cho thấy sức tăng trưởng mạnh mẽ của xuất khẩu Việt, mà còn là “điểm nóng” khiến chính phủ Mỹ quan ngại. Một mức thặng dư thương mại cao như vậy dễ trở thành mục tiêu bị chỉ trích trong bối cảnh Mỹ đang tìm cách giảm nhập siêu, bảo vệ sản xuất nội địa. (Nguồn: Reuters)

2. Nghi vấn “trung chuyển hàng hóa”

Bên cạnh đó, Washington đặt dấu hỏi về việc liệu một số hàng hóa gắn nhãn “Made in Vietnam” có thực sự được sản xuất tại Việt Nam, hay chỉ đơn thuần là hàng Trung Quốc được lắp ráp hoặc tái đóng gói để né thuế. Đây là hệ quả từ chuỗi cung ứng khu vực, khi nhiều doanh nghiệp tận dụng Việt Nam như một điểm trung chuyển, tránh các mức thuế cao mà Mỹ áp đặt lên Bắc Kinh trong những năm gần đây. Dù Việt Nam đã bác bỏ cáo buộc này, nghi vấn vẫn ảnh hưởng mạnh đến cách Mỹ nhìn nhận về xuất khẩu Việt.

3. Chính trị nội bộ Mỹ

Không thể bỏ qua yếu tố chính trị trong nước Mỹ. Khi bước vào năm bầu cử, chính quyền Mỹ cần thể hiện rằng họ đang hành động mạnh mẽ để bảo vệ công nhân và ngành công nghiệp nội địa. Việc đánh thuế cao với hàng nhập khẩu – dù từ đồng minh hay đối tác chiến lược như Việt Nam – là một thông điệp chính trị mạnh mẽ gửi tới cử tri rằng nước Mỹ đang kiểm soát tốt thương mại và giảm lệ thuộc vào nguồn cung nước ngoài.

Doanh nghiệp Việt Nam đang làm gì để ứng phó?

Trước làn sóng áp thuế bất ngờ từ phía Mỹ, các doanh nghiệp Việt Nam không chọn cách ngồi yên chờ đợi mà đang chủ động chuyển mình để thích ứng. Nhiều giải pháp chiến lược đã được triển khai đồng loạt nhằm giảm thiểu rủi ro, duy trì thị phần và giữ vững vị thế trên thị trường quốc tế.

1. Tăng tỷ lệ nội địa hóa

Một trong những biện pháp đầu tiên được nhiều doanh nghiệp lựa chọn là đẩy mạnh sử dụng nguyên vật liệu và linh kiện trong nước. Việc nâng cao tỷ lệ nội địa hóa không chỉ giúp giảm phụ thuộc vào nguồn nhập khẩu – đặc biệt là từ Trung Quốc – mà còn tăng tính minh bạch trong chuỗi cung ứng. Điều này góp phần làm rõ xuất xứ hàng hóa, hạn chế nguy cơ bị phía đối tác nghi ngờ là đang “lẩn tránh thuế”.

2. Đa dạng hóa thị trường

Thay vì tập trung quá nhiều vào thị trường Mỹ – vốn đang ngày càng trở nên khó đoán – nhiều doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam đã nhanh chóng mở rộng sang các thị trường tiềm năng khác. Những khu vực như Liên minh châu Âu (EU), Hàn Quốc, Trung Đông hay các quốc gia trong khối CPTPP và RCEP đang được khai thác mạnh mẽ nhờ vào các hiệp định thương mại tự do (FTA) ưu đãi. Điều này không chỉ giảm áp lực từ thị trường Mỹ mà còn mở ra cơ hội tăng trưởng mới trong dài hạn.

3. Tăng cường thương mại điện tử

Trong bối cảnh thị trường truyền thống gặp biến động, việc khai thác các kênh thương mại điện tử xuyên biên giới như Alibaba, Amazon hay Shopee Global trở thành chiến lược then chốt. Những nền tảng này cho phép doanh nghiệp tiếp cận trực tiếp khách hàng toàn cầu, rút ngắn chuỗi phân phối và tăng khả năng kiểm soát giá bán đầu ra. Đồng thời, đây cũng là cách để xây dựng thương hiệu quốc tế mạnh mẽ hơn, không phụ thuộc hoàn toàn vào hệ thống phân phối trung gian.

Vai trò của Chính Phủ: Đàm phán và hỗ trợ doanh nghiệp

Trước làn sóng áp thuế mới từ Mỹ, nguy cơ suy giảm xuất khẩu không chỉ là vấn đề của riêng doanh nghiệp mà đã trở thành mối quan tâm chung ở cấp quốc gia. Nhận thức rõ điều đó, Chính phủ Việt Nam đã có những động thái nhanh chóng và đồng bộ nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực và bảo vệ lợi ích quốc gia.

• Đàm phán trì hoãn thuế quan: Về mặt đối ngoại, Bộ Công Thương đã chủ động đề xuất phía Mỹ hoãn áp dụng mức thuế mới ít nhất 45 ngày. Đây không chỉ là nỗ lực kéo dài thời gian để đàm phán, mà còn nhằm tạo cơ hội cho hai bên làm rõ các vấn đề liên quan đến nguồn gốc hàng hóa và thống nhất cách tiếp cận mềm dẻo, tránh căng thẳng leo thang.
• Gia tăng nhập khẩu từ Mỹ: Để thể hiện thiện chí hợp tác và hướng tới một cán cân thương mại hài hòa hơn, Việt Nam dự kiến sẽ tăng cường nhập khẩu các thiết bị quốc phòng và an ninh từ Mỹ. Đây là một bước đi chiến lược, vừa củng cố mối quan hệ song phương, vừa gửi đi tín hiệu rằng Việt Nam sẵn sàng hợp tác bình đẳng và minh bạch trong thương mại quốc tế.

• Hỗ trợ doanh nghiệp bằng chính sách linh hoạt:. Ngân hàng Nhà nước đang xem xét các gói tín dụng ưu đãi, điều chỉnh tỷ giá hợp lý và vận dụng linh hoạt các công cụ tài chính nhằm giúp doanh nghiệp xuất khẩu duy trì sản xuất, ổn định dòng tiền và thích nghi với biến động từ bên ngoài.

Những hành động này cho thấy rõ vai trò “bà đỡ” của nhà nước trong bối cảnh rủi ro thương mại đang gia tăng, đồng thời khẳng định tinh thần đồng hành cùng doanh nghiệp vượt qua sóng gió thị trường quốc tế.

Kết luận

Việc Mỹ bất ngờ áp mức thuế lên tới 46% đối với hàng hóa xuất khẩu từ Việt Nam không chỉ là một biến cố thương mại mang tính nhất thời, mà còn là lời cảnh tỉnh mạnh mẽ về sự mong manh trong cán cân thương mại và tính minh bạch của chuỗi cung ứng toàn cầu. Đối mặt với thách thức này, cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam buộc phải chuyển mình nhanh chóng – từ việc tăng tỷ lệ nội địa hóa, đa dạng hóa thị trường, đến việc tận dụng thương mại điện tử như một đòn bẩy chiến lược. Đồng thời, vai trò của Chính phủ trong việc đàm phán, hỗ trợ chính sách và thúc đẩy cân bằng thương mại cũng trở nên then chốt hơn bao giờ hết. Dù cú sốc thuế quan từ Mỹ là một thử thách lớn, nhưng cũng là cơ hội để Việt Nam tái định vị năng lực cạnh tranh xuất khẩu, xây dựng một nền tảng thương mại bền vững, độc lập và thích ứng linh hoạt với những biến động toàn cầu trong tương lai.

Bạn muốn xuất khẩu sản phẩm của mình đến Nhật Bản và Mỹ? Plus84 sẽ đồng hành cùng bạn trong suốt quá trình từ nghiên cứu thị trường đến xây dựng thương hiệu B2B và tiếp cận khách hàng. Với dịch vụ tư vấn tiếp thị xuất khẩu chuyên sâu, chúng tôi sẽ giúp doanh nghiệp tối ưu hóa chi phí marketing và đạt được hiệu quả kinh doanh cao nhất.