Từ nỗi ám ảnh AGI đến cuộc cách mạng của mọi tay tiếp thị

Người Đàn Ông Đứng Sau Cơn Sốt Trí Tuệ Nhân Tạo

Trong những tháng cuối năm 2023, cái tên Sam Altman bỗng trở thành tâm điểm của thế giới công nghệ sau sự kiện ông bị sa thải và sau đó được tái bổ nhiệm đầy kịch tính tại OpenAI. Vụ việc không chỉ phơi bày những mâu thuẫn nội bộ trong tổ chức đi đầu về trí tuệ nhân tạo, mà còn đưa người đàn ông đứng sau cơn sốt ChatGPT ra ánh sáng toàn cầu.

Tuy nhiên, bài viết này không chỉ là một bản tóm tắt tiểu sử. Mục đích của chúng ta là phân tích một luận điểm trung tâm mang tính quyết định: cách mà nỗi ám ảnh của Sam Altman với Trí tuệ Tổng quát Nhân tạo (AGI) và triết lý “quy luật quy mô” (scaling laws) của OpenAI không chỉ là con đường dẫn đến AGI, mà còn là tiền đề trí tuệ và kỹ thuật trực tiếp cho sự trỗi dậy của “Marketing quy mô lớn”. Luồng tư tưởng xuyên suốt chính là quy mô: OpenAI đã chứng minh rằng việc nhân rộng dữ liệu và sức mạnh tính toán sẽ dẫn đến trí thông minh đột phá; và chính bước đột phá đó đã mở khóa khả năng cho các nhà tiếp thị nhân rộng quy mô cá nhân hóa, sáng tạo nội dung và phân tích theo những cách chưa từng có.

Chân dung một Thiên tài: Từ Cậu bé Thần đồng đến Lãnh đạo Thung lũng Silicon

Tài năng của Sam Altman bộc lộ từ rất sớm. Ngay từ khi còn học tiểu học, ông đã khiến các giáo viên phải kinh ngạc vì trình độ sử dụng máy tính vượt trội của mình. Các giáo viên thường phải nhờ cậu bé Sam sang các lớp khác để hướng dẫn họ những thao tác kỹ thuật mà chính họ cũng không biết.

Sự nghiệp của Altman thực sự bắt đầu với Loopt, một công ty khởi nghiệp về mạng xã hội dựa trên vị trí. Dù nhận được sự chú ý và đầu tư từ các quỹ lớn như Sequoia, Loopt cũng là nơi Altman phải đối mặt với những lời chỉ trích gay gắt. Các lãnh đạo cấp cao của công ty từng hai lần đề nghị hội đồng quản trị sa thải ông, với cáo buộc rằng ông có xu hướng “hành động vì lợi ích cá nhân” và “bóp méo sự thật”. Những lời buộc tội này dường như đã theo ông suốt sự nghiệp, cho đến tận sự kiện chấn động tại OpenAI.

Sau Loopt, Altman trở thành chủ tịch của Y Combinator (YC), vườn ươm khởi nghiệp danh giá nhất Thung lũng Silicon. Tại đây, tầm nhìn của ông đã vượt ra ngoài các ứng dụng di động. Ông chuyển chiến lược đầu tư cá nhân từ những cược nhỏ sang các “cược lớn” vào tương lai của nhân loại, tiêu biểu là Helion (năng lượng nhiệt hạch) và Tools for Humanity (dự án thu nhập cơ bản phổ quát – UBI). Những khoản đầu tư này không phải là những lựa chọn ngẫu nhiên; chúng phản ánh tầm nhìn của Altman về các vấn đề nền tảng của nhân loại (năng lượng và kinh tế) mà ông tin rằng sẽ bị định hình lại một cách sâu sắc bởi sự trỗi dậy của Trí tuệ Nhân tạo.

Sự ra đời của OpenAI: Một Sứ mệnh Phi lợi nhuận

OpenAI được thành lập vào năm 2015 với một sứ mệnh cao cả và một đối thủ rõ ràng: Google. Trong bữa tối tại khách sạn Rosewood, những người đồng sáng lập, bao gồm Elon Musk, Greg Brockman, và nhà khoa học thiên tài Ilya Sutskever, đã cùng nhau thảo luận về mối lo ngại rằng Google và phòng thí nghiệm DeepMind của họ đang thống trị lĩnh vực AI. Họ tin rằng cần phải có một đối trọng để đảm bảo AI được phát triển vì lợi ích của toàn nhân loại.

Vì vậy, họ đã thống nhất định vị OpenAI như một tổ chức “chống lại Google”. Để thu hút những tài năng AI hàng đầu vốn đang nhận mức lương hậu hĩnh tại các gã khổng lồ công nghệ, họ đề xuất một mô hình độc đáo: một phòng thí nghiệm phi lợi nhuận, cam kết nghiên cứu mở, công bố tất cả các công trình khoa học và là hình mẫu của sự minh bạch. Sứ mệnh ban đầu này đã giúp OpenAI quy tụ được một đội ngũ nghiên cứu đẳng cấp thế giới, sẵn sàng cho một cuộc chạy đua định hình tương lai.

Nỗi ám ảnh mang tên AGI: Mục tiêu Tối thượng

Mục tiêu tối thượng của Sam Altman và OpenAI không chỉ là tạo ra các chatbot thông minh, mà là Trí tuệ Tổng quát Nhân tạo (AGI) – một cỗ máy có khả năng “giao tiếp, suy luận và hình thành ý tưởng mới ở cấp độ con người hoặc hơn thế nữa.”

Niềm tin cốt lõi dẫn dắt họ trên con đường này là “quy luật quy mô” (scaling laws). Đây là lý thuyết cho rằng hiệu suất của một mô hình AI sẽ cải thiện một cách có thể dự đoán được khi quy mô dữ liệu và sức mạnh tính toán được tăng lên. Nói cách khác, chỉ cần có đủ dữ liệu và năng lực xử lý, AI có thể tiến gần đến AGI. Altman gọi đây là một trong những khám phá quan trọng nhất của thế kỷ 21.

Nỗi ám ảnh của Altman với AGI được thể hiện rõ qua việc ông thường xuyên nhắc đến bộ phim khoa học viễn tưởng Her, trong đó nhân vật chính yêu một trợ lý AI có tri giác. Đối với ông, đây là một hình mẫu về AGI mà ông khao khát tạo ra. Ông từng phát biểu với một niềm tin gần như mang tính tâm linh rằng trí tuệ là một “thuộc tính nổi bật của vật chất” giống như một quy luật vật lý. Điều này cho thấy AGI không chỉ là một mục tiêu công nghệ, mà còn là một nỗi ám ảnh, một sứ mệnh định mệnh mà ông quyết tâm theo đuổi.

Bước ngoặt Thương mại hóa và Làn sóng Cách mạng AI

Sứ mệnh phi lợi nhuận của OpenAI sớm đối mặt với thực tế khắc nghiệt: việc theo đuổi AGI đòi hỏi một nguồn lực tính toán khổng lồ và cực kỳ tốn kém. Để giải quyết vấn đề này, OpenAI đã thực hiện một bước ngoặt chiến lược, chuyển đổi thành một thực thể “lợi nhuận có giới hạn”. Sự thay đổi này đã mở đường cho khoản đầu tư hàng tỷ đô la từ Microsoft, cung cấp cho OpenAI năng lực tính toán cần thiết để huấn luyện các mô hình ngày càng lớn hơn.

Tuy nhiên, quyết định thương mại hóa đã gây ra xung đột nội bộ sâu sắc. Một nhóm các nhà nghiên cứu chủ chốt, lo ngại rằng việc chạy theo lợi nhuận sẽ làm chệch hướng sứ mệnh an toàn ban đầu, đã rời đi và thành lập Anthropic, một đối thủ cạnh tranh trực tiếp. Mặc dù vậy, với nguồn lực dồi dào từ Microsoft, OpenAI đã tiếp tục con đường của mình.

Việc phát hành ChatGPT vào cuối năm 2022 và sau đó là GPT-4 đã chứng minh sức mạnh của các mô hình ngôn ngữ lớn và chính thức khởi động một cuộc đua AI toàn cầu. Công nghệ này không chỉ gây chấn động Thung lũng Silicon mà còn tác động đến mọi ngành nghề, và marketing kỹ thuật số là một trong những lĩnh vực chịu ảnh hưởng trực tiếp và mạnh mẽ nhất.

AI Marketing Lên ngôi: Bộ công cụ Mới cho Nhà tiếp thị Kỹ thuật số

Cuộc cách mạng do OpenAI khởi xướng không chỉ dừng lại ở việc tạo ra các mô hình ngôn ngữ mạnh mẽ. Về cơ bản, họ đã chứng minh một nguyên lý có sức ảnh hưởng sâu rộng: quy luật quy mô (scaling laws). Niềm tin rằng việc tăng cường dữ liệu và sức mạnh tính toán sẽ tạo ra những khả năng vượt trội một cách có thể dự đoán được đã trở thành kim chỉ nam cho việc theo đuổi AGI. Chính nguyên lý này, khi được áp dụng vào lĩnh vực tiếp thị, đã mở ra một kỷ nguyên mới của ‘Marketing quy mô lớn’ (Marketing at Scale), nơi các nhà tiếp thị có thể tự động hóa và cá nhân hóa ở mức độ chưa từng có. Như Steven Mark Kahan đã khẳng định trong cuốn High-Velocity Digital Marketing, “Kỹ thuật số là cốt lõi của mọi thứ trong marketing.” Giờ đây, AI đang trở thành bộ não của cốt lõi đó.

Dưới đây là các ứng dụng thực tiễn của AI đang cách mạng hóa ngành marketing:

• Sáng tạo và Tối ưu hóa Nội dung: Các mô hình Generative AI như GPT-4 giờ đây có thể viết bản sao quảng cáo, phác thảo bài đăng blog, và tạo ra vô số ý tưởng nội dung chỉ trong vài giây. Các nền tảng như MarketMuse còn tiến xa hơn khi sử dụng AI để phân tích các chủ đề có hiệu suất cao, giúp các nhà tiếp thị lên kế hoạch nội dung có khả năng xếp hạng tốt trên các công cụ tìm kiếm và thu hút đúng đối tượng.
• Cá nhân hóa Trải nghiệm Khách hàng: AI cho phép cá nhân hóa trải nghiệm web, email và quảng cáo theo thời gian thực dựa trên hành vi của người dùng. Một khái niệm đột phá là “thắp sáng Phễu Tối” (Dark Funnel™), trong đó dữ liệu ý định (intent data) được sử dụng để xác định các khách hàng tiềm năng ẩn danh đang nghiên cứu về sản phẩm của bạn trên internet, ngay cả khi họ chưa bao giờ truy cập trang web của bạn. Khả năng này thay đổi cơ bản động lực tiếp thị từ bị động (chờ đợi một biểu mẫu được điền) sang chủ động (tiếp cận những người mua tiềm năng nhưng ẩn danh với thông điệp phù hợp trước khi họ liên hệ trực tiếp).
• Tương tác Khách hàng Tự động: Với công nghệ Xử lý Ngôn ngữ Tự nhiên (NLP), chatbots và trợ lý ảo đã trở thành công cụ không thể thiếu. Chúng có thể hỗ trợ khách hàng 24/7, trả lời các câu hỏi thường gặp, đề xuất sản phẩm và thậm chí tạo điều kiện thuận lợi cho các giao dịch, mang lại trải nghiệm tương tác liền mạch và giống như con người.
• Phân tích Dự báo, Phân tích Đề xuất và Tối ưu hóa Quảng cáo: Trong lĩnh vực quảng cáo, AI là động lực chính của quảng cáo có lập trình (programmatic advertising), tự động hóa việc mua và đặt quảng cáo trong thời gian thực. Hơn nữa, phân tích dự báo (predictive analytics) sử dụng AI để dự đoán hành vi của người tiêu dùng và hiệu suất chiến dịch. Nhưng bước tiến hóa tiếp theo là phân tích đề xuất (prescriptive analytics), nơi AI không chỉ dự báo mà còn đề xuất các hành động tối ưu hoặc tự động thực hiện chúng, chẳng hạn như tự động điều chỉnh giá thầu quảng cáo hoặc phân bổ lại ngân sách theo thời gian thực để tối đa hóa hiệu quả.
• Tiếp thị Dựa trên Tài khoản (Account-Based Marketing – ABM): Hơn cả một chiến thuật, AI đã thúc đẩy ABM trở thành một sự thay đổi chiến lược, buộc các đội ngũ Bán hàng và Tiếp thị phải liên kết chặt chẽ. Thay vì mô hình cũ nơi Tiếp thị chỉ đơn thuần “ném khách hàng tiềm năng qua tường” cho Bán hàng, các nền tảng ABM do AI cung cấp một cái nhìn thống nhất về mức độ tương tác của các tài khoản mục tiêu—một “phiên bản sự thật duy nhất”. Điều này cho phép cả hai đội phối hợp nỗ lực vào các tài khoản quan trọng nhất, cung cấp nội dung siêu cá nhân hóa cho nhiều người ra quyết định trong một tổ chức và tăng tốc chu kỳ bán hàng B2B một cách đáng kể.

Nhiệm vụ của Marketer trong Kỷ nguyên AI

Hành trình của Sam Altman và OpenAI không chỉ là một câu chuyện về công nghệ. Đó là một chỉ báo rõ ràng về một tương lai nơi trí tuệ nhân tạo là trung tâm của mọi hoạt động kinh doanh và xã hội. Cuộc cách mạng mà họ khởi xướng đã chính thức đưa AI Marketing từ một khái niệm trong tương lai trở thành hiện thực của ngày hôm nay.

AI đang trao cho các nhà tiếp thị những “siêu năng lực” thực sự: khả năng tăng năng suất, hiệu quả và hiệu suất lên một tầm cao mới. Các công việc lặp đi lặp lại và tốn nhiều thời gian đang được tự động hóa một cách thông minh, giải phóng các nhà tiếp thị để tập trung vào chiến lược, sự sáng tạo và xây dựng mối quan hệ với khách hàng.

Lời kêu gọi hành động cho mỗi nhà tiếp thị kỹ thuật số lúc này là vô cùng cấp thiết: hãy chủ động học hỏi, thử nghiệm và tích hợp các công cụ AI vào chiến lược của mình. Những người nhanh chóng nắm bắt và làm chủ công nghệ này sẽ không chỉ tránh được nguy cơ bị tụt hậu, mà còn xây dựng được điều mà nhà chiến lược Michael Porter gọi là một lợi thế cạnh tranh bền vững trong bối cảnh thị trường đang thay đổi từng ngày. Kỷ nguyên AI đã đến, và nhiệm vụ của bạn là trở thành người dẫn dắt nó.

/—————————————————————/

Dành cho những bạn đọc có hứng thú tìm hiểu thêm: sau đây là bản tóm tắt ngắn gọn về “Đế chế AI” (Empire of AI) của tác giả Karen Hao về sự phát triển của công nghệ trí tuệ nhân tạo, đặc biệt là sự trỗi dậy của OpenAI và Sam Altman, cùng những hệ quả toàn cầu của nó.
/—————————————————————/

Đế Chế AI: Công Thức Quyền Lực và Sự Khai Thác Toàn Cầu

Tác giả Karen Hao ví von các công ty quyền lực trong lĩnh vực Trí tuệ Nhân tạo (AI), đứng đầu là OpenAI, như những “đế chế” thời kỳ chủ nghĩa thực dân. Sự ví von này dựa trên nhận định rằng các đế chế AI ngày nay đang chiếm đoạt và khai thác các nguồn lực quý giá—bao gồm công việc của các nghệ sĩ và nhà văn, dữ liệu cá nhân của vô số người dùng trực tuyến, sức lao động, năng lượng, nước và đất đai—để củng cố tầm nhìn AI của họ. Trong khi các đế chế AI không thực hiện bạo lực công khai, chúng biện minh cho việc tìm kiếm quyền lực của mình bằng lý tưởng về sự vượt trội và hiện đại, đồng thời thúc đẩy một cuộc chạy đua vũ trang công nghệ với các đối thủ khác. Mục tiêu cuối cùng là tích lũy sự giàu có phi thường bằng cách áp đặt một trật tự thế giới thuộc địa kiểu mới, gây tổn hại lớn cho những người khác, đặc biệt là các cộng đồng dễ bị tổn thương trên toàn cầu.

I. Sự Khởi Đầu và Sự Biến Chất Của OpenAI

OpenAI ban đầu được thành lập vào năm 2015 với tư cách là một tổ chức phi lợi nhuận, với sứ mệnh “thúc đẩy trí tuệ kỹ thuật số theo cách có nhiều khả năng mang lại lợi ích nhất cho toàn nhân loại”, không bị ràng buộc bởi nhu cầu tạo ra lợi nhuận tài chính. Tuy nhiên, lý tưởng này đã nhanh chóng rạn nứt. Sự ra đi của nhà tài trợ chính, Elon Musk, đã đẩy OpenAI vào tình trạng bất ổn tài chính.

Để giải quyết vấn đề này, CEO Sam Altman đã cải tổ cơ cấu pháp lý của OpenAI, tạo ra một chi nhánh vì lợi nhuận, OpenAI LP, nằm trong tổ chức phi lợi nhuận, nhằm huy động vốn và thương mại hóa sản phẩm. Bốn tháng sau, vào tháng 7 năm 2019, OpenAI nhận được khoản đầu tư 1 tỷ đô la từ gã khổng lồ phần mềm Microsoft. Theo các điều khoản của thỏa thuận, lợi nhuận của Microsoft được giới hạn ở mức 20 lần. Các nhà đầu tư được cảnh báo rằng tiền của họ có thể bị xóa sổ nếu hội đồng quản trị xác định điều đó là cần thiết để hoàn thành sứ mệnh phục vụ “nhân loại”.

Altman, người được mô tả là một chiến lược gia và nhà đàm phán tài ba, đã sớm biến OpenAI thành một tổ chức cạnh tranh, bí mật và khép kín. Các khái niệm ban đầu về minh bạch, dân chủ và hợp tác dần biến mất, thay vào đó là nỗi ám ảnh duy nhất: trở thành người đầu tiên đạt được Trí tuệ Nhân tạo Tổng quát (AGI).

II. Học Thuyết Mở Rộng Quy Mô và Cuộc Chạy Đua Compute

Nguyên lý cốt lõi thúc đẩy đế chế AI của OpenAI là học thuyết mở rộng quy mô (scaling doctrine). Đồng sáng lập Ilya Sutskever có niềm tin tuyệt đối rằng chìa khóa để đạt được AGI là thông qua việc tăng lượng “compute” (tài nguyên tính toán). Ông tin rằng nếu tài nguyên tính toán được mở rộng đủ để huấn luyện một mô hình AI ngang với quy mô bộ não con người, AGI chắc chắn sẽ xuất hiện.

Sự phát triển của OpenAI được đánh dấu bằng việc mở rộng quy mô mô hình một cách chưa từng có:

1. GPT-2: OpenAI đã gây chú ý khi tuyên bố mô hình 1.5 tỷ tham số này quá nguy hiểm để phát hành đầy đủ, nhấn mạnh rủi ro về việc sản xuất thông tin sai lệch hàng loạt.
2. GPT-3: OpenAI đã tăng cường quy mô mô hình này lên đến 175 tỷ tham số. Để làm được điều này, OpenAI đã sử dụng siêu máy tính của Microsoft với mười nghìn chip Nvidia V100. GPT-3 cho thấy luật mở rộng quy mô (scaling laws) là đúng, củng cố niềm tin rằng hiệu suất của mô hình cải thiện một cách dễ dự đoán khi tăng dữ liệu, tính toán và kích thước mạng lưới thần kinh.
3. GPT-4: Tiếp tục theo đuổi quy mô, GPT-4 được ước tính có khoảng 1.77 nghìn tỷ tham số, lớn hơn GPT-1 khoảng mười lăm nghìn lần và GPT-3 khoảng mười lần. Việc huấn luyện GPT-4 (Pha 2) sử dụng khoảng hai mươi lăm nghìn chip A100 và tiêu thụ 1,287 megawatt-giờ năng lượng.

Học thuyết mở rộng quy mô này đã trở thành chuẩn mực mới của ngành, dẫn đến cuộc đua vũ trang giữa các gã khổng lồ công nghệ (Microsoft, Google DeepMind, Meta, Baidu). Cuộc đua này khiến các công ty phải chi những khoản tiền khổng lồ, dồn mọi nguồn lực vào Generative AI, bóp nghẹt các con đường phát triển AI thay thế và làm giảm sự đa dạng của các ý tưởng trong lĩnh vực này, vốn không gắn liền với lợi ích thương mại ngắn hạn.

OpenAI và Microsoft đã lên kế hoạch xây dựng siêu máy tính Stargate (Phase 5) với chi phí ước tính 100 tỷ đô la để phục vụ việc huấn luyện các thế hệ mô hình tiếp theo.

III. Chi phí Nhân lực và Môi trường của Đế chế

Sự theo đuổi quy mô tối đa của OpenAI đòi hỏi một lượng lớn tài nguyên và kéo theo những chi phí nhân đạo và vật chất đang bùng nổ trên diện rộng, đặc biệt đối với các cộng đồng dễ bị tổn thương ở Global South. Tác giả mô tả hai hình thức khai thác chính:

1. Khai thác Lao động (Labor Exploitation):
   • Các mô hình AI khổng lồ như ChatGPT được xây dựng dựa trên “công việc ma” (ghost work)—một mạng lưới lao động kỹ thuật số được thuê ngoài, thường ở Global South, để làm sạch, dán nhãn (annotate) và chuẩn bị dữ liệu.
   • Công nhân ở Kenya đã phải làm việc với mức lương đói kém để lọc nội dung bạo lực và phát ngôn thù địch (nhằm “văn minh hóa” GPT-3). Những điều kiện làm việc này được ví như “nô lệ hợp đồng” (indentured servitude).
   • Việc sử dụng Học tăng cường từ phản hồi của con người (RLHF) để “căn chỉnh” (align) các mô hình ngôn ngữ lớn (LLMs) nhằm cải thiện tính hữu dụng và chất lượng của chúng đã trở thành một chuẩn mực. Điều này tạo ra nhu cầu bùng nổ đối với lao động RLHF, thường được cung cấp thông qua các nền tảng trung gian như Scale AI.
   • Việc khai thác này là có hệ thống, khi các công ty AI lợi dụng mô hình thuê ngoài để giữ công việc bẩn thỉu khuất khỏi tầm mắt khách hàng và trốn tránh trách nhiệm đạo đức, đồng thời tạo ra cuộc chạy đua xuống đáy về mức lương.
2. Khai thác Tài nguyên (Resource Extraction):
   • Việc xây dựng và vận hành các trung tâm dữ liệu và siêu máy tính khổng lồ (megacampus) cần thiết để huấn luyện các mô hình lớn tiêu thụ một lượng lớn năng lượng và nước. Một truy vấn ChatGPT ước tính cần điện năng gấp khoảng mười lần so với một tìm kiếm Google thông thường.
   • Việc mở rộng quy mô này tạo ra hậu quả môi trường đáng báo động. Việc huấn luyện GPT-3 tạo ra lượng khí thải carbon gấp đôi so với ước tính cho Transformer phát triển trước đó.
   • Tại các khu vực như Arizona (nơi đặt Phase 3 của Microsoft/OpenAI) và Chile, việc phát triển trung tâm dữ liệu gây ra những lo ngại nghiêm trọng về việc tiêu hao nguồn nước quý giá.
   • Chile được xem là ví dụ điển hình về chủ nghĩa khai thác bị áp đặt bởi các đế chế AI, nơi đất đai và khoáng sản (như đồng và lithium) bị khai thác để phục vụ việc xây dựng cơ sở hạ tầng tính toán, cản trở khả năng của đất nước trong việc hình dung những con đường phát triển khác [272, 273, 281–285, 296–299].

IV. Quyền Lực và Sự Thống Trị của Altman

Sự trỗi dậy của OpenAI gắn liền mật thiết với Sam Altman, người đã sử dụng công thức đế chế của mình để củng cố quyền lực. Công thức này bao gồm ba yếu tố:

1. Tập trung nhân tài: Tập hợp nhân tài xung quanh một tham vọng vĩ đại (AGI/Superintelligence), biến sứ mệnh thành một thứ “gần giống như một tôn giáo”.
2. Tập trung vốn và loại bỏ rào cản: Biện minh cho việc loại bỏ các quy định và bất đồng bằng lời hứa về sự đổi mới, hiện đại và tiến bộ, đặc biệt khi đối mặt với các đối thủ “đáng sợ” (như Trung Quốc hay các chính phủ độc tài). Altman thường xuyên sử dụng nỗi sợ hãi về “kẻ thù” để biện minh cho việc OpenAI cần phải ít cởi mở hơn và hoạt động nhanh nhất có thể.
3. Duy trì sự mơ hồ của sứ mệnh: Sứ mệnh “AGI mang lại lợi ích cho nhân loại” rất mơ hồ, cho phép nó được giải thích và diễn giải lại theo ý muốn của người nắm quyền (Altman).

Sự lãnh đạo của Altman bị đánh dấu bởi xung đột nội bộ và những rạn nứt (clans) giữa các phe phái: Nghiên cứu Thăm dò (Exploratory Research – Sutskever), An toàn (Safety – Amodei), và Khởi nghiệp (Startup – Brockman).

Cuộc chia ly (The Divorce) năm 2021, khi Dario và Daniela Amodei cùng nhiều nhân viên an toàn quan trọng rời đi để thành lập Anthropic, đã làm suy yếu phe Safety và củng cố thêm xu hướng thương mại hóa của OpenAI.

The Blip (sự kiện Altman bị sa thải và tái bổ nhiệm vào tháng 11 năm 2023) đã phơi bày sự đấu tranh giành quyền lực ở cấp cao nhất để định đoạt tương lai AI, cho thấy mọi thứ “cuối cùng lại phụ thuộc vào những giá trị phân cực, cái tôi xung đột và nhân tính phức tạp của một số ít người dễ mắc sai lầm”.

Altman đã sử dụng AGI như một “lời bào chữa tuyệt vời, phi thực tế” (fantastical, all-purpose excuse) để tiếp tục tìm kiếm thêm của cải và quyền lực. Các đối thủ của OpenAI sẽ phải phụ thuộc vào đế chế này để có được công nghệ, tạo ra một thế độc quyền nhóm (oligopoly).

V. Con Đường Khác và Sự Kháng Cự

Tác giả Karen Hao nhấn mạnh rằng AI không nhất thiết phải là những gì nó đang có ngày nay. Có những con đường phát triển AI khác, không cần chấp nhận logic của quy mô chưa từng có và sự tiêu thụ tài nguyên khổng lồ.

Các mô hình AI nhỏ hơn và các cách tiếp cận đa dạng hơn có thể hỗ trợ các nhu cầu thực tế của xã hội (như y tế, giáo dục, môi trường sạch).

Sự kháng cự đối với các đế chế AI đang diễn ra trên toàn cầu:

• Các nhà hoạt động tại Chile (như MOSACAT) và Uruguay đang chống lại sự khai thác tài nguyên cho các trung tâm dữ liệu.
• Công nhân dữ liệu tại Kenya và các tổ chức nhân quyền đang đấu tranh cho tiêu chuẩn lao động quốc tế và mức lương tối thiểu được đảm bảo.
• Các tổ chức như Te Hiku Media ở New Zealand đang sử dụng AI để củng cố các cộng đồng bị gạt ra ngoài lề, chẳng hạn như phục hồi ngôn ngữ bản địa te reo Māori, thông qua các phương pháp tiếp cận ưu tiên sự đồng thuận, quyền tự chủ và có đi có lại (consent, reciprocity, and sovereignty).

Công thức để giải thể đế chế AI đòi hỏi sự tái phân phối quyền lực. Điều này bao gồm:

• Tái phân phối Tri thức: Hỗ trợ nghiên cứu độc lập (ví dụ: DAIR của Timnit Gebru, nơi bác bỏ sự tập trung quyền lực) và báo cáo minh bạch về các mô hình thương mại.
• Tái phân phối Tài nguyên: Đảm bảo tính minh bạch về dữ liệu huấn luyện, chuỗi cung ứng, và tác động môi trường của AI.
• Tái phân phối Ảnh hưởng: Giáo dục rộng rãi về cách AI hoạt động, sức mạnh và hạn chế của nó, để làm sáng tỏ sự thần bí và ảo ảnh của cơn sốt AI.

Tóm lại, “Đế chế AI” của OpenAI, được thúc đẩy bởi tham vọng AGI và học thuyết mở rộng quy mô của Sam Altman, đang tạo ra một trật tự thế giới thuộc địa kỹ thuật số, nơi lợi ích tích lũy lên trên, trong khi chi phí nhân đạo và môi trường đè nặng lên các cộng đồng dễ bị tổn thương. Con đường hướng tới một tương lai AI tốt đẹp hơn đòi hỏi một cuộc đấu tranh tập thể để giành lại quyền kiểm soát công nghệ này khỏi tay các đế chế.