Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đang có nhiều biến động, thị trường xuất khẩu của Việt Nam phải đối mặt với không ít thách thức trong năm 2025. Bài viết này phân tích các khó khăn chính mà các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam đang và sẽ phải vượt qua, đồng thời đề xuất một số giải pháp thiết thực.

1. Sự phụ thuộc vào một số thị trường lớn

Việt Nam hiện vẫn chủ yếu xuất khẩu sang ba thị trường chính là Mỹ, EU và Trung Quốc. Sự phụ thuộc này tạo ra rủi ro cao khi các biến động kinh tế, chính trị hoặc chính sách bảo hộ thương mại tại các thị trường này có thể ảnh hưởng mạnh đến kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam (Nguồn: Báo Đầu tư)

Theo số liệu của Bộ Công Thương, ba thị trường này chiếm tới gần 60% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam. Điều này khiến nền kinh tế dễ bị tổn thương trước các chính sách thương mại và biến động của các đối tác lớn này.

2. Vấn đề về chất lượng sản phẩm và tiêu chuẩn quốc tế

Nhiều mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam như nông sản, thủy sản, dệt may vẫn chưa đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn chất lượng và an toàn thực phẩm quốc tế. Điều này dẫn đến nhiều cảnh báo từ thị trường EU và gây khó khăn trong việc cạnh tranh với sản phẩm từ các nước khác.

Trong năm 2024, EU đã đưa ra nhiều cảnh báo về dư lượng thuốc bảo vệ thực vật trong nông sản và kháng sinh trong thủy sản xuất khẩu của Việt Nam. Các rào cản kỹ thuật này dự kiến sẽ còn tiếp tục gây khó khăn cho xuất khẩu trong năm 2025.

3. Biến động kinh tế toàn cầu và suy giảm sức cầu

Tăng trưởng xuất khẩu của Việt Nam dự báo sẽ chậm lại trong năm 2025 do tốc độ tăng trưởng kinh tế thế giới giảm và sức cầu yếu hơn. Các chỉ số ngành sản xuất như PMI của Việt Nam cũng cho thấy dấu hiệu suy yếu (Nguồn: Vietnam.vn)

Theo dự báo của Ngân hàng Thế giới, tăng trưởng kinh tế toàn cầu năm 2025 sẽ chỉ đạt khoảng 2,6%, thấp hơn nhiều so với giai đoạn trước đại dịch. Điều này tất yếu sẽ ảnh hưởng đến nhu cầu tiêu dùng và nhập khẩu hàng hóa từ các đối tác thương mại lớn của Việt Nam.

4. Chi phí logistics và chuỗi cung ứng tăng cao

Chi phí vận chuyển tăng do giá nhiên liệu biến động và các rào cản thương mại đang làm gia tăng chi phí xuất khẩu, ảnh hưởng đến lợi nhuận và khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam.

Đặc biệt, xung đột tại Biển Đỏ đã khiến chi phí vận chuyển container từ châu Á đến châu Âu tăng gấp 3-4 lần so với cuối năm 2023. Tình trạng này dự kiến sẽ còn kéo dài trong phần lớn năm 2025, gây áp lực lên chi phí xuất khẩu của Việt Nam.

5. Cạnh tranh khu vực và quốc tế ngày càng gay gắt

Các đối thủ như Indonesia, Ấn Độ và các nước Đông Nam Á khác đang tăng cường đầu tư vào cơ sở hạ tầng và công nghiệp chế biến, tạo áp lực cạnh tranh lớn cho hàng hóa Việt Nam (Nguồn: VNEconomy)

Nhiều quốc gia đang áp dụng các chính sách thu hút đầu tư nước ngoài tích cực, đặc biệt là trong lĩnh vực công nghệ cao và sản xuất các mặt hàng có giá trị gia tăng lớn. Điều này tạo ra thách thức không nhỏ cho các doanh nghiệp Việt Nam trong việc cạnh tranh và giữ thị phần tại các thị trường xuất khẩu truyền thống.

6. Yêu cầu ngày càng khắt khe về phát triển bền vững và “xanh hóa”

Các thị trường phát triển như EU đang đưa ra các tiêu chuẩn mới về phát triển bền vững, nguồn gốc nguyên liệu, lao động và sản xuất thân thiện môi trường. Điều này buộc doanh nghiệp Việt Nam phải đổi mới công nghệ và quy trình sản xuất, đòi hỏi nguồn vốn đầu tư lớn.

Đáng chú ý nhất là Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) của EU và Đạo luật Chuỗi cung ứng bền vững của Đức sẽ có hiệu lực đầy đủ từ năm 2025, đòi hỏi các sản phẩm xuất khẩu vào EU phải tuân thủ các quy định nghiêm ngặt về phát thải carbon và tính bền vững trong toàn bộ chuỗi cung ứng.

7. Rào cản thuế quan và chính sách thương mại

Các biện pháp phòng vệ thương mại và thuế quan mới từ các đối tác lớn, đặc biệt là Mỹ, có thể gây khó khăn cho xuất khẩu của Việt Nam. Điều này đòi hỏi doanh nghiệp phải điều chỉnh chuỗi cung ứng và chiến lược thị trường.

Năm 2025, với sự thay đổi chính sách thương mại của Mỹ dưới thời Tổng thống Donald Trump, dự kiến sẽ có nhiều biện pháp bảo hộ mạnh mẽ hơn, đặc biệt là với các sản phẩm nhập khẩu từ châu Á, bao gồm cả Việt Nam.

8. Ảnh hưởng từ các yếu tố địa chính trị

Khủng hoảng ở Trung Đông và các căng thẳng thương mại toàn cầu đang làm gián đoạn vận tải hàng hóa và chuỗi cung ứng, ảnh hưởng đến hoạt động xuất khẩu của Việt Nam.

Xung đột Israel-Hamas và căng thẳng tại khu vực eo biển Hormuz đã làm gián đoạn các tuyến vận tải biển quan trọng, làm tăng thời gian và chi phí vận chuyển hàng hóa từ Việt Nam đến các thị trường châu Âu và Trung Đông.

9. Giảm sút xuất khẩu một số mặt hàng chủ lực

Một số mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam đang gặp khó khăn. Ví dụ, mặt hàng rau quả, đặc biệt là sầu riêng của tỉnh Tiền Giang đã giảm mạnh về lượng và giá trị xuất khẩu trong quý I/2025, phản ánh khó khăn chung của ngành hàng này. (Nguồn: Báo Ấp Bắc)

Doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản cũng đang phải đối mặt với tình trạng đơn hàng giảm do sức mua yếu ở các thị trường châu Âu và Mỹ, trong khi chi phí sản xuất và logistics tăng cao.

Giải pháp cho doanh nghiệp xuất khẩu

Để vượt qua những thách thức trong năm 2025, doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam cần:

1. Đa dạng hóa thị trường xuất khẩu

• Tập trung xâm nhập thị trường Trung Đông (UAE, Saudi Arabia), châu Phi (Nigeria, Kenya) và Nam Mỹ (Brazil, Mexico) để giảm phụ thuộc vào các thị trường truyền thống.
• Tham gia các hội chợ thương mại quốc tế và hợp tác với đối tác phân phối địa phương.
• Nghiên cứu kỹ các rào cản phi thuế quan và quy định pháp lý tại thị trường mới.

2. Nâng cao chất lượng sản phẩm

• Triển khai hệ thống quản lý chất lượng tích hợp (ISO 9001, HACCP) và công nghệ tự động hóa trong sản xuất.
• Áp dụng quản lý chất lượng toàn diện (TQM) xuyên suốt chuỗi sản xuất.
• Chủ động xin cấp các chứng nhận quốc tế phù hợp với từng thị trường (GLOBAL G.A.P, BRC, IFS).

3. Chuyển đổi xanh

• Áp dụng các tiêu chuẩn sản xuất bền vững như ISO 14001 và SA8000.
• Xây dựng hệ thống truy xuất nguồn gốc minh bạch và lựa chọn nhà cung cấp có chứng nhận bền vững.
• Chuẩn bị đáp ứng các quy định mới như Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) của EU.

4. Tối ưu hóa chuỗi cung ứng

• Ứng dụng công nghệ quản lý kho vận thông minh và đa dạng hóa phương thức vận tải.
• Triển khai hệ thống ERP tích hợp và ứng dụng IoT để theo dõi chuỗi cung ứng.
• Xây dựng mối quan hệ dài hạn với nhà cung cấp và nhà phân phối chiến lược.

5. Tận dụng hiệu quả các FTA

• Nghiên cứu chi tiết quy tắc xuất xứ trong từng FTA để đảm bảo sản phẩm đủ điều kiện hưởng ưu đãi thuế.
• Phân tích lợi thế cạnh tranh dựa trên biểu thuế ưu đãi trong các FTA (EVFTA, CPTPP, RCEP).
• Thành lập bộ phận chuyên trách về FTA để cập nhật thông tin và đảm bảo tuân thủ đầy đủ.

Kết luận

Thị trường xuất khẩu của Việt Nam năm 2025 đối mặt với nhiều thách thức từ cả yếu tố bên trong và bên ngoài. Tuy nhiên, với sự chủ động thích ứng, đổi mới và nâng cao năng lực cạnh tranh, doanh nghiệp Việt Nam hoàn toàn có thể vượt qua khó khăn và tận dụng các cơ hội mới trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đang chuyển mình.

Thách thức lớn nhất của xuất khẩu Việt Nam năm 2025 là làm sao đa dạng hóa thị trường, nâng cao chất lượng và giá trị sản phẩm, thích ứng với các tiêu chuẩn quốc tế mới, đồng thời vượt qua các rào cản thương mại và chi phí gia tăng trong bối cảnh kinh tế toàn cầu biến động khó lường.

Plus84 là đối tác tin cậy đồng hành cùng doanh nghiệp Việt Nam chinh phục thị trường quốc tế. Với giải pháp xuất khẩu hàng hóa toàn diện, chúng tôi giúp doanh nghiệp xây dựng thương hiệu B2B mạnh mẽ, tiếp cận khách hàng mục tiêu một cách hiệu quả thông qua tiếp thị xuất khẩu B2B chuyên nghiệp. Nhờ cơ sở dữ liệu khách hàng lớn và các công cụ marketing hiện đại, Plus84 cam kết tăng doanh thu và lợi nhuận cho doanh nghiệp.